esperanto » latva | 65 [sesdek kvin] | Neado 2

65 [sešdesmit pieci] Noliegums 2

Ĉu la ringo multekostas?	Vai gredzens ir dārgs?
Ne, ĝi kostas nur cent eŭrojn.	Nē, tas maksā tikai simts eiro.
Sed mi havas nur kvindek.	Bet man ir tikai piecdesmit.
Ĉu vi jam pretas?	Vai tu jau esi gatava?
Ne, ankoraŭ ne.	Nē, vēl nē.
Sed mi baldaŭ pretos.	Bet es tūlīt būšu gatava.
Ĉu vi ŝatus pli da supo?	Vai tu vēl vēlies zupu?
Ne, mi ne volas pli.	Nē, vairāk negribu.
Sed plian glaciaĵon.	Bet vēl saldējumu.
Ĉu de longe vi loĝas ĉi-tie?	Vai tu jau sen te dzīvo?
Ne, de nur unu monato.	Nē, tikai mēnesi.
Sed mi jam konas multajn homojn.	Bet es pazīstu jau daudzus cilvēkus.
Ĉu vi veturos hejmen morgaŭ?	Vai tu rīt brauc mājās?
Ne, nur ĉi-tiun semajnfinon.	Nē, tikai nedēļas nogalē.
Sed mi jam revenos dimanĉon.	Bet es atgriezīšos jau svētdien.
Ĉu via filino estas plenkreska?	Vai tava meita ir jau pieaugusi?
Ne, ŝi estas nur deksepjara.	Nē, viņai ir tikai sešpadsmit.
Sed ŝi jam havas koramikon.	Bet viņai ir jau draugs.

La genetika mutacio ebligas paroli

El ĉiuj surteraj vivaĵoj, nur la homo kapablas paroli. Tio diferencigas lin de la bestoj kaj kreskaĵoj. Kompreneble ankaŭ la bestoj kaj la kreskaĵoj komunikas inter si. Ili tamen ne regas kompleksan silaban lingvon. Sed kial la homo kapablas paroli? Paroli bezonigas difinitajn organajn atributojn. Tiuj korpaj trajtoj troviĝas nur en la homo. Sed ne estas evidente ke ilin evoluigis li. En la evoluhistorio nenio okazas nenial. La homo iam ekparolis. Oni ankoraŭ ne scias kiam ekzakte tio okazis. Sed devas okazinti io doninta la parolkapablon al la homo. La esploristoj kredas ke pri tio respondecas genetika mutacio. La antropologoj komparis la genetikan heredaĵon de diversaj vivaĵoj. Sciatas ke difinita geno influas la parolkapablon. La homoj en kiuj ĝi estas difektita havas parolproblemojn. Ili ne povas bone esprimiĝi kaj malpli bone komprenas vortojn. Tiun genon oni pristudis en la homo, la simioj kaj la musoj. En la homoj kaj la ŝimpanzoj ĝi tre similas. Nur du diferencetoj distingeblas. Sed tiuj diferencoj rimarkeblas en la cerbo. Kune kun aliaj genoj ili influas iujn cerbajn aktivecojn. Tio kapabligas la homon paroli kaj ne la simion. La enigmo de la homa lingvo do ankoraŭ ne estas solvita. Ĉar ne sufiĉas la nura genetika mutacio por kapabli paroli. La esploristoj enplantis la homan genan variaĵon en musojn. Tio ne kapabligis tiujn paroli... Sed ilia bleketo alie sonis!