esperanto » latva | 77 [sepdek sep] | pravigi ion 3

77 [septiņdesmit septiņi] kaut ko pamatot 3

Kial vi ne manĝas la torton?	Kāpēc Jūs neēdat torti?
Mi devas maldikiĝi.	Man jāsamazina svars.
Mi ne manĝas ĝin ĉar mi devas maldikiĝi.	Es neēdu, jo man jāsamazina svars.
Kial vi ne trinkas la bieron?	Kāpēc Jūs nedzerat alu?
Mi devas ankoraŭ stiri.	Man vēl jābrauc.
Mi ne trinkas ĝin ĉar mi devas ankoraŭ stiri.	Es to nedzeru, jo man vēl jābrauc.
Kial vi ne trinkas la kafon?	Kāpēc tu nedzer kafiju?
Ĝi malvarmas.	Tā ir auksta.
Mi ne trinkas ĝin ĉar ĝi malvarmas.	Es to nedzeru, jo tā ir auksta.
Kial vi ne trinkas la teon?	Kāpēc tu nedzer tēju?
Mi ne havas sukeron.	Man nav cukura.
Mi ne trinkas ĝin ĉar mi ne havas sukeron.	Es to nedzeru, jo man nav cukura.
Kial vi ne manĝas la supon?	Kāpēc Jūs neēdat zupu?
Mi ne mendis ĝin.	Es to nepasūtīju.
Mi ne manĝas ĝin ĉar mi ne mendis ĝin.	Es to neēdu, jo nepasūtīju.
Kial vi ne manĝas la viandon?	Kāpēc Jūs neēdat gaļu?
Mi estas vegetarano.	Es esmu veģetāriete.
Mi ne manĝas ĝin ĉar mi estas vegetarano.	Es to neēdu, jo esmu veģetāriete.

Unu lingvo, multaj variaĵoj

Eĉ kiam ni parolas nur unu lingvon, ni parolas multajn lingvojn. Ĉar neniu lingvo estas memfermiĝinta sistemo. En ĉiu lingvo montriĝas multaj malsamaj dimensioj. Lingvo estas vivanta konstruo. La parolantoj ĉiam adaptiĝas al siaj alparolatoj. La homoj tial variigas la lingvon kiun ili parolas. Tiuj variaĵoj aperas diversforme. Ĉiu lingvo ekzemple havas historion. Ĝi modifiĝis kaj ankaŭ plu modifiĝos. Tion evidentigas la fakto ke la maljunuloj kaj la junuloj malsame parolas. Ekzistas ankaŭ malsamaj dialektoj en la plej multaj lingvoj. Sed multaj dialektparolantoj kapablas adaptiĝi al sia ĉirkaŭaĵo. En difinitaj situacioj ili parolas la norman lingvon. Malsamaj sociaj grupoj havas malsamajn lingvojn. Ekzemploj de tio estas la junulara lingvo aŭ la ĉasistara lingvo. La plej multaj homoj parolas laboreje alie ol hejme. Multaj ankaŭ uzas fakan lingvon laboreje. Diferencoj ankaŭ aperas en la parola kaj skriba lingvoj. La parola lingvo ĝenerale multe pli simplas ol la skriba. Tiu diferenco povas esti tre granda. Tio estas la kazo kiam la skribaj lingvoj longe ne modifiĝas. La parolantoj tiam devas unue lerni skribe uzi la lingvon. Ofte diferenciĝas ankaŭ la lingvo de virinoj kaj viroj. Tiu diferenco ne tre grandas en la okcidentaj socioj. Sed estas landoj en kiuj la virinoj kaj la viroj tute malsame parolas. En iuj kulturoj ankaŭ la ĝentileco havas siajn proprajn lingvajn formojn. Do tute ne tiel facilas paroli! Ni devas tiucele atenti multajn malsamajn aferojn samtempe...