қазақша » румын | 56 [елу алты] | Сезім

56 [cincizeci şi şase] Sentimente

қалау	a avea chef
Біз қалаймыз.	Noi avem chef.
Зауқымыз жоқ.	Noi nu avem chef.
қорқу	a se teme
Мен қорқамын.	Eu mă tem.
Мен қорықпаймын.	Eu nu mă tem.
уақыты болу	a avea timp
Оның уақыты бар.	El are timp.
Оның уақыты жоқ.	El nu are timp.
іші пысу, зерігу	a fi leneş
Ол зерігіп жүр.	Ea este leneşă.
Ол зерігіп жүрген жоқ.	Ea nu este leneşă.
қарны ашу	a(-ţi) fi foame
Қарындарың ашты ма?	Vă este foame?
Қарындарың ашқан жоқ па?	Nu vă este foame?
шөлдеу	a(-ţi) fi sete
Олар шөлдеді.	Lor le este sete.
Олар шөлдеген жоқ.	Lor nu le este sete.

Ата-бабаларымыздың тілі

Қазіргі тілдерді лингвисттер зерттей алады. Ол үшін әртүрлі әдістер қолданылады. Бірақ мыңдаған жылдар бұрын адамдар қалай сөйлескен? Бұл сұраққа жауап беру әлдеқайда қиын. Соған қарамастан, ғалымдар бұл мәселе бойынша ұзақ уақыт бойы жұмыс істеп келеді. Олар адамдардың бұрын қалай сөйлескендерін зерттегілері келеді. Ол үшін олар көне тілдік формаларды қайта құруға тырысуда. Американдық зерттеушілер қызықты жаңалық ашты. Олар 2000 астам тілді талдаған. Олар, ең алдымен, сөйлемнің құрылымын қарастырған. Олардың зерттеулерінің нәтижесі өте қызық болып шықты. Тілдердің жартысына жуығының сөйлемдерінің құрылымы S-O-V. Яғни, келесі қағидат қолданылады: зат есім (S), толықтауыш (O), етістік (V). 700 астам тіл S-V-O үлгісін пайдаланады. 160 жуық тіл V-S-O жүйесі бойынша жұмыс істейді. V-O-S үлгісін, шамамен, 40 тіл ғана пайдаланады. 120 тілде аралас формалар қолданылады. O-V-S және O-S-V үлгілері, керісінше, сирек кездесетін жүйелер болып табылады. Осылайша, зерттелген тілдердің көпшілігі S-O-V қағидатын қолданады. Бұл тілдерге, мысалы, парсы, жапон және түрік тілдері жатады. Бірақ тірі тілдердің көпшілігі S-V-O үлгісін ұстанады. Үндігерман тілдер семьясында, бүгінде, осы сөйлем құрылымы жиі қолданылады. Ғалымдардың пікірінше, бұрын адамдар S-O-V үлгісімен сөйлеген. Барлық тілдер осы жүйеге негізделген. Кейін, алайда, тілдер әртүрлі бағытта дамып кеткен. Неліктен бұлай болғандығы, әзірге белгісіз. Сөйлем құрылымындағы өзгерістің белгілі бір себебі болу керек. Себебі, эволюцияда тек артықшылықтары бар заттар жойылмайды...