esperanto » hispana | 73 [sepdek tri] | rajti fari ion

73 [setenta y tres] poder hacer algo

Ĉu vi jam rajtas stiri aŭton	¿Ya puedes conducir?
Ĉu vi jam rajtas trinki alkoholon	¿Ya puedes beber alcohol?
Ĉu vi jam rajtas sole veturi eksterlanden	¿Ya puedes viajar solo /-a al extranjero?
rajti	poder
Ĉu ni rajtas fumi ĉi-tie	¿Podemos fumar aquí?
Ĉu oni rajtas fumi ĉi-tie	¿Se puede fumar aquí?
Ĉu oni rajtas pagi per kreditkarto	¿Se puede pagar con tarjeta de crédito?
Ĉu oni rajtas pagi per ĉeko	¿Se puede pagar con cheque?
Ĉu oni rajtas pagi nur kontante	¿Sólo se puede pagar en efectivo?
Ĉu mi rajtas nur telefoni	¿Puedo tal vez hacer una llamada?
Ĉu mi rajtas nur demandi ion	¿Puedo tal vez preguntar algo?
Ĉu mi rajtas nur diri ion	¿Puedo tal vez decir algo?
Li ne rajtas dormi en la parko.	Él no puede dormir en el parque.
Li ne rajtas dormi en la aŭto.	Él no puede dormir en el coche.
Li ne rajtas dormi en la stacidomo.	Él no puede dormir en la estación.
Ĉu ni rajtas sidiĝi	¿Podemos sentarnos?
Ĉu ni rajtas havi la menuon	¿Podemos ver la carta?
Ĉu ni rajtas pagi aparte	¿Podemos pagar por separado?

Gepatra lingvo = emocia, fremda lingvo = racia?

Kiam ni lernas fremdajn lingvojn, ni stimulas nian cerbon. Nia penso modifiĝas per nia lerno. Ni iĝas pli kreemaj kaj pli fleksiĝemaj. Por la plurlingvuloj pli facilas ankaŭ pli komplekse pensi. Oni lernante trejnas la memoron. Ju pli ni lernas, des pli bone tio funkcias. Kiu multajn lingvojn lernis, tiu ankaŭ aliajn aferojn pli rapide lernas. Li pli longe koncentrite povas cerbumi pri temo. Tial li pli rapide solvas problemojn. La plurlingvuloj povas ankaŭ pli bone decidiĝi. Sed kiel ili decidiĝas ankaŭ dependas de la lingvoj. La lingvo per kiu ni pensas influas niajn decidojn. Psiĥologoj pristudis plurajn subjektojn esplorcele. Ĉiuj subjektoj estis dulingvaj. Krom sian gepatran lingvon ili ankaŭ parolis alian lingvon. La subjektoj devis prirespondi demandon. La demando temis pri la solvo de problemo. La subjektoj devis elekti inter du opcioj. Unu opcio estis konsiderinde pli riska ol la alia. La subjektoj devis prirespondi la demandon ambaŭlingve. Kaj la respondoj ŝanĝiĝis kiam la lingvoj ŝanĝiĝis! Parolante sian gepatran lingvon, la subjektoj elektis la riskon. Sed en la fremda lingvo ili decidiĝis por la sekura opcio. Post tiu eksperimento la subjektoj ankaŭ devis veti. Ankaŭ tiuokaze montriĝis klara diferenco. Uzante la fremdan lingvon ili estis pli prudentaj. La esploristoj supozas ke ni fremdlingve pli koncentritas. Ni tial ne emocie sed racie faras decidojn...