қазақша » словен | 56 [елу алты] | Сезім

56 [šestinpetdeset] Čustva

қалау	Uživati
Біз қалаймыз.	Mi uživamo (se imamo prijetno). / Midva (Medve) uživava (se imava prijetno).
Зауқымыз жоқ.	Ne uživamo (uživava).
қорқу	bati se
Мен қорқамын.	Bojim se.
Мен қорықпаймын.	Ne bojim se.
уақыты болу	imeti čas
Оның уақыты бар.	On ima čas.
Оның уақыты жоқ.	On nima časa.
іші пысу, зерігу	dolgočasiti se
Ол зерігіп жүр.	Ona se dolgočasi. (Njej je dolgčas.)
Ол зерігіп жүрген жоқ.	Ona se ne dolgočasi. (Njej ni dolgčas.)
қарны ашу	biti lačen
Қарындарың ашты ма?	Ali ste lačni?
Қарындарың ашқан жоқ па?	Ali niste lačni?
шөлдеу	biti žejen
Олар шөлдеді.	Vi ste žejni. (Ve ste žejne.)
Олар шөлдеген жоқ.	Vi niste žejni. (Ve niste žejne.)

Ата-бабаларымыздың тілі

Қазіргі тілдерді лингвисттер зерттей алады. Ол үшін әртүрлі әдістер қолданылады. Бірақ мыңдаған жылдар бұрын адамдар қалай сөйлескен? Бұл сұраққа жауап беру әлдеқайда қиын. Соған қарамастан, ғалымдар бұл мәселе бойынша ұзақ уақыт бойы жұмыс істеп келеді. Олар адамдардың бұрын қалай сөйлескендерін зерттегілері келеді. Ол үшін олар көне тілдік формаларды қайта құруға тырысуда. Американдық зерттеушілер қызықты жаңалық ашты. Олар 2000 астам тілді талдаған. Олар, ең алдымен, сөйлемнің құрылымын қарастырған. Олардың зерттеулерінің нәтижесі өте қызық болып шықты. Тілдердің жартысына жуығының сөйлемдерінің құрылымы S-O-V. Яғни, келесі қағидат қолданылады: зат есім (S), толықтауыш (O), етістік (V). 700 астам тіл S-V-O үлгісін пайдаланады. 160 жуық тіл V-S-O жүйесі бойынша жұмыс істейді. V-O-S үлгісін, шамамен, 40 тіл ғана пайдаланады. 120 тілде аралас формалар қолданылады. O-V-S және O-S-V үлгілері, керісінше, сирек кездесетін жүйелер болып табылады. Осылайша, зерттелген тілдердің көпшілігі S-O-V қағидатын қолданады. Бұл тілдерге, мысалы, парсы, жапон және түрік тілдері жатады. Бірақ тірі тілдердің көпшілігі S-V-O үлгісін ұстанады. Үндігерман тілдер семьясында, бүгінде, осы сөйлем құрылымы жиі қолданылады. Ғалымдардың пікірінше, бұрын адамдар S-O-V үлгісімен сөйлеген. Барлық тілдер осы жүйеге негізделген. Кейін, алайда, тілдер әртүрлі бағытта дамып кеткен. Неліктен бұлай болғандығы, әзірге белгісіз. Сөйлем құрылымындағы өзгерістің белгілі бір себебі болу керек. Себебі, эволюцияда тек артықшылықтары бар заттар жойылмайды...