esperanto » litova | 77 [sepdek sep] | pravigi ion 3

77 [septyniasdešimt septyni] ką pagrįsti 3

Kial vi ne manĝas la torton?	Kodėl (jūs) nevalgote torto?
Mi devas maldikiĝi.	(Aš) turiu numesti svorį.
Mi ne manĝas ĝin ĉar mi devas maldikiĝi.	(Aš) nevalgau, nes turiu numesti svorį.
Kial vi ne trinkas la bieron?	Kodėl (jūs) negeriate alaus?
Mi devas ankoraŭ stiri.	(Aš) dar turėsiu važiuoti.
Mi ne trinkas ĝin ĉar mi devas ankoraŭ stiri.	(Aš) negeriu, nes dar turėsiu važiuoti.
Kial vi ne trinkas la kafon?	Kodėl negeri kavos?
Ĝi malvarmas.	Ji atšalo.
Mi ne trinkas ĝin ĉar ĝi malvarmas.	Aš jos negeriu, nes ji atšalo / yra šalta.
Kial vi ne trinkas la teon?	Kodėl negeri arbatos?
Mi ne havas sukeron.	(Aš) neturiu cukraus.
Mi ne trinkas ĝin ĉar mi ne havas sukeron.	Aš jos negeriu, nes neturiu cukraus.
Kial vi ne manĝas la supon?	Kodėl (jūs) nevalgote sriubos?
Mi ne mendis ĝin.	(Aš) jos neužsisakiau.
Mi ne manĝas ĝin ĉar mi ne mendis ĝin.	Aš jos nevalgau, nes neužsisakiau.
Kial vi ne manĝas la viandon?	Kodėl (jūs) nevalgote mėsos?
Mi estas vegetarano.	(Aš) vegetaras / -ė.
Mi ne manĝas ĝin ĉar mi estas vegetarano.	Aš jos nevalgau, nes esu vegetaras / -ė.

Unu lingvo, multaj variaĵoj

Eĉ kiam ni parolas nur unu lingvon, ni parolas multajn lingvojn. Ĉar neniu lingvo estas memfermiĝinta sistemo. En ĉiu lingvo montriĝas multaj malsamaj dimensioj. Lingvo estas vivanta konstruo. La parolantoj ĉiam adaptiĝas al siaj alparolatoj. La homoj tial variigas la lingvon kiun ili parolas. Tiuj variaĵoj aperas diversforme. Ĉiu lingvo ekzemple havas historion. Ĝi modifiĝis kaj ankaŭ plu modifiĝos. Tion evidentigas la fakto ke la maljunuloj kaj la junuloj malsame parolas. Ekzistas ankaŭ malsamaj dialektoj en la plej multaj lingvoj. Sed multaj dialektparolantoj kapablas adaptiĝi al sia ĉirkaŭaĵo. En difinitaj situacioj ili parolas la norman lingvon. Malsamaj sociaj grupoj havas malsamajn lingvojn. Ekzemploj de tio estas la junulara lingvo aŭ la ĉasistara lingvo. La plej multaj homoj parolas laboreje alie ol hejme. Multaj ankaŭ uzas fakan lingvon laboreje. Diferencoj ankaŭ aperas en la parola kaj skriba lingvoj. La parola lingvo ĝenerale multe pli simplas ol la skriba. Tiu diferenco povas esti tre granda. Tio estas la kazo kiam la skribaj lingvoj longe ne modifiĝas. La parolantoj tiam devas unue lerni skribe uzi la lingvon. Ofte diferenciĝas ankaŭ la lingvo de virinoj kaj viroj. Tiu diferenco ne tre grandas en la okcidentaj socioj. Sed estas landoj en kiuj la virinoj kaj la viroj tute malsame parolas. En iuj kulturoj ankaŭ la ĝentileco havas siajn proprajn lingvajn formojn. Do tute ne tiel facilas paroli! Ni devas tiucele atenti multajn malsamajn aferojn samtempe...