esperanto » bosna | 37 [tridek sep] | Survoje

37 [trideset i sedam] Na putu

Li motorciklas.	On se vozi motorom.
Li biciklas.	On se vozi biciklom.
Li piediras.	On ide pješice.
Li ŝipas.	On se vozi brodom.
Li boatas.	On se vozi čamcem.
Li naĝas.	On pliva.
Ĉu estas danĝere ĉi-tie?	Da li je ovdje opasno?
Ĉu estas danĝere sole petveturi?	Da li je opasnosam autostopirati?
Ĉu estas danĝere nokte promeni?	Da li je opasno šetati noću?
Ni vojeraris.	Pogriješili smo put.
Ni estas sur la malĝusta vojo.	Na pogrešnom smo putu.
Ni devas retroiri.	Moramo se vratiti.
Kie parkeblas ĉi-tie?	Gdje se ovdje može parkirati?
Ĉu estas parkejo ĉi-tie?	Ima li ovdje parkiralište?
Kiom longe parkeblas ĉi-tie?	Koliko dugo se ovdje može parkirati?
Ĉu vi skias?	Da li skijate?
Ĉu vi suprenveturas per skilifto?	Vozite li se sa skijaškim liftom gore?
Ĉu oni povas lupreni skiojn ĉi-tie?	Mogu li se ovdje iznajmiti skije?

La lingvotalenta bebo

Eĉ antaŭ ol ili kapablas paroli, la beboj scias multe pri lingvoj. Tion montris diversaj eksperimentoj. La disvolviĝon de la infanoj oni esploras en specialaj porbebaj laboratorioj. Tiuokaze ankaŭ esploriĝas kiel la infanoj lernas lingvojn. La beboj estas evidente pli inteligentaj ol ni opiniis ĝis nun. Ekde sia sesmonatiĝo ili havas multajn lingvajn kapablojn. Ili rekonas ekzemple sian gepatran lingvon. La francaj kaj germanaj beboj malsame reagas aŭdante iujn sonojn. Malsamaj akcentaj ŝablonoj produktas diferencan konduton. La beboj havas do senton pri la akcento de sia lingvo. La tre junaj infanoj ankaŭ povas memorigi plurajn vortojn. La gepatroj tre gravas por la lingva disvolviĝo de la beboj. Ĉar la beboj bezonas interagon ekde la naskiĝo. Ili volas komuniki kun panjo kaj paĉjo. Sed la interagon devas akompani pozitivaj emocioj. La gepatroj ne devas esti streĉitaj parolante kun sia bebo. Estas ankaŭ malbone kiam ili nur tre malmulte parolas kun ĝi. La streĉiĝo aŭ la silento povas havi negativajn sekvojn por la beboj. Ilia lingva disvolviĝo povas esti malfavore influita. Sed la beboj jam eklernas en la ventro! Ili reagas al la parolo eĉ antaŭ sia naskiĝo. Ili povas precize percepti akustikajn signalojn. Post la naskiĝo ili rekonas tiujn signalojn denove. La naskiĝontaj infanoj ankaŭ lernas la ritmojn de la lingvoj. La beboj povas jam en la ventro aŭdi la voĉon de sia patrino. Oni do jam povas paroli al naskiĝontaj infanoj. Sed tion oni ne troigu… La infano ankoraŭ havos sufiĉe da tempo por praktiki post la naskiĝo!