esperanto » ĉeĥa | 77 [sepdek sep] | pravigi ion 3

77 [sedmdesát sedm] zdůvodnění 3

Kial vi ne manĝas la torton?	Proč nejíte ten dort?
Mi devas maldikiĝi.	Musím zhubnout.
Mi ne manĝas ĝin ĉar mi devas maldikiĝi.	Nejím ten dort, protože musím zhubnout.
Kial vi ne trinkas la bieron?	Proč nepijete to pivo?
Mi devas ankoraŭ stiri.	Musím ještě řídit.
Mi ne trinkas ĝin ĉar mi devas ankoraŭ stiri.	Nepiju ho, protože musím ještě řídit.
Kial vi ne trinkas la kafon?	Proč nepiješ tu kávu?
Ĝi malvarmas.	Je studená.
Mi ne trinkas ĝin ĉar ĝi malvarmas.	Nebudu ji pít, protože je studená.
Kial vi ne trinkas la teon?	Proč nepiješ ten čaj?
Mi ne havas sukeron.	Nemám cukr.
Mi ne trinkas ĝin ĉar mi ne havas sukeron.	Nepiju ten čaj, protože nemám cukr.
Kial vi ne manĝas la supon?	Proč nejíte tu polévku?
Mi ne mendis ĝin.	Neobjednal jsem si ji.
Mi ne manĝas ĝin ĉar mi ne mendis ĝin.	Nebudu ji jíst, protože jsem si ji neobjednal.
Kial vi ne manĝas la viandon?	Proč nejíte to maso?
Mi estas vegetarano.	Jsem vegetarián.
Mi ne manĝas ĝin ĉar mi estas vegetarano.	Nejím to, protože jsem vegetarián.

Unu lingvo, multaj variaĵoj

Eĉ kiam ni parolas nur unu lingvon, ni parolas multajn lingvojn. Ĉar neniu lingvo estas memfermiĝinta sistemo. En ĉiu lingvo montriĝas multaj malsamaj dimensioj. Lingvo estas vivanta konstruo. La parolantoj ĉiam adaptiĝas al siaj alparolatoj. La homoj tial variigas la lingvon kiun ili parolas. Tiuj variaĵoj aperas diversforme. Ĉiu lingvo ekzemple havas historion. Ĝi modifiĝis kaj ankaŭ plu modifiĝos. Tion evidentigas la fakto ke la maljunuloj kaj la junuloj malsame parolas. Ekzistas ankaŭ malsamaj dialektoj en la plej multaj lingvoj. Sed multaj dialektparolantoj kapablas adaptiĝi al sia ĉirkaŭaĵo. En difinitaj situacioj ili parolas la norman lingvon. Malsamaj sociaj grupoj havas malsamajn lingvojn. Ekzemploj de tio estas la junulara lingvo aŭ la ĉasistara lingvo. La plej multaj homoj parolas laboreje alie ol hejme. Multaj ankaŭ uzas fakan lingvon laboreje. Diferencoj ankaŭ aperas en la parola kaj skriba lingvoj. La parola lingvo ĝenerale multe pli simplas ol la skriba. Tiu diferenco povas esti tre granda. Tio estas la kazo kiam la skribaj lingvoj longe ne modifiĝas. La parolantoj tiam devas unue lerni skribe uzi la lingvon. Ofte diferenciĝas ankaŭ la lingvo de virinoj kaj viroj. Tiu diferenco ne tre grandas en la okcidentaj socioj. Sed estas landoj en kiuj la virinoj kaj la viroj tute malsame parolas. En iuj kulturoj ankaŭ la ĝentileco havas siajn proprajn lingvajn formojn. Do tute ne tiel facilas paroli! Ni devas tiucele atenti multajn malsamajn aferojn samtempe...