esperanto » hispana | 95 [naŭdek kvin] | Konjunkcioj 2

95 [noventa y cinco] Conjunciones 2

De kiam ŝi ne plu laboras	¿Desde cuándo no trabaja ella?
Ĉu de sia edziniĝo	¿Desde que se casó?
Jes, ŝi ne plu laboras de kiam ŝi edziniĝis.	Sí, no trabaja desde que se casó.
De kiam ŝi edziniĝis, ŝi ne plu laboras.	Desde que se casó, no trabaja.
De kiam ili konas unu la alian, ili estas feliĉaj.	Desde que se conocen, son felices.
De kiam ili havas gefilojn, ili malofte eliras.	Desde que tienen niños, salen poco.
Kiam ŝi telefonas	¿Cuándo habla (ella) por teléfono?
Ĉu dum la stirado	¿Mientras conduce?
Jes, stirante.	Sí, mientras conduce.
Ŝi telefonas stirante.	Habla por teléfono mientras conduce.
Ŝi televidas gladante.	Ve la televisión mientras plancha.
Ŝi aŭskultas muzikon farante siajn taskojn.	Escucha música mientras hace las tareas.
Mi vidas nenion kiam mi ne havas okulvitrojn.	(Yo) no veo nada, cuando no llevo gafas.
Mi komprenas nenion kiam la muziko tro laŭtas.	No entiendo nada, cuando la música está tan alta.
Mi flaras nenion kiam mi malvarmumas.	No huelo nada, cuando estoy resfriado /-a.
Ni prenos taksion se pluvos.	Si llueve, cogeremos / tomaremos (am.) un taxi.
Ni vojaĝos ĉirkaŭ la mondo se ni gajnos en lotludo.	Si nos toca la lotería, daremos la vuelta al mundo.
Ni komencos la manĝon se li ne venos baldaŭ.	Si (él) no llega pronto, empezaremos a comer.

La junuloj kaj la maljunuloj malsame lernas

La infanoj relative rapide lernas lingvojn. Tio ĝenerale pli longe daŭras por la plenkreskuloj. Sed la infanoj ne lernas pli bone ol la plenkreskuloj. Ili nur alie lernas. Lernante lingvojn, la cerbo devas aparte multon plenumi. Ĝi devas multajn aferojn paralele lerni. Kiam oni lernas lingvon, ne sufiĉas cerbumi pri ĝi. Oni ankaŭ devas lerni prononci la novajn vortojn. La parolaj organoj tiucele devas lerni novajn movojn. La cerbo devas ankaŭ lerni reagi al novaj situacioj. Komuniki en fremda lingvo estas defio. La plenkreskuloj tamen lernas lingvojn malsame laŭ la aĝo. 20 aŭ 30jaraĝe la homoj ankoraŭ havas lernan kutimon. La lernejaj aŭ studaj jaroj ankoraŭ ne tiom foras en la pasinteco. La cerbo do estas bone trejnita. Ĝi tial povas lerni fremdajn lingvojn trealtnivele. La homoj aĝantaj inter 40 kaj 50 jaroj jam multon lernis. Ilia cerbo profitas el tiu sperto. Ĝi bone povas kombini novajn enhavojn kun malnova scio. Tiuaĝe ĝi plej bone lernas aferojn kiujn ĝi jam konas. Temas ekzemple pri lingvoj similantaj pli frue lernitajn lingvojn. 60 aŭ 70jaraĝe la homoj ĝenerale havas multe da tempo. Ili povas ofte praktiki. Tio aparte gravas por la lingvoj. La maljunuloj aparte bone lernas ekzemple la fremdajn skribojn. Sed oni povas sukcese lerni ĉiuaĝe. La cerbo povas formi novajn nervajn ĉelojn eĉ postpuberaĝe. Kaj tion ĝi cetere ŝatas fari…