esperanto » hispana | 82 [okdek du] | Is-tempo 2

82 [ochenta y dos] Pretérito 2

Ĉu vi devis voki ambulancon	¿Tuviste que pedir una ambulancia?
Ĉu vi devis voki kuraciston	¿Tuviste que llamar al médico?
Ĉu vi devis voki la policon	¿Tuviste que llamar a la policía?
Ĉu vi havas la telefonnumeron Mi ĵuse havis ĝin.	¿Tiene (usted) el número de teléfono? Hace un momento aún lo tenía.
Ĉu vi havas la adreson Mi ĵuse havis ĝin.	¿Tiene (usted) la dirección? Hace un momento aún la tenía.
Ĉu vi havas la urbomapon Mi ĵuse havis ĝin.	¿Tiene (usted) el plano (de la ciudad)? Hace un momento aún lo tenía.
Ĉu li venis akurate Li ne povis veni akurate.	¿(Él) llegó a tiempo? No pudo llegar a tiempo.
Ĉu li trovis la vojon Li ne povis trovi la vojon.	¿Encontró el camino? No pudo encontrar el camino.
Ĉu li komprenis vin Li ne povis kompreni min.	¿Te entendió? No me pudo entender.
Kial vi ne povis veni akurate	¿Por qué no pudiste llegar a tiempo?
Kial vi ne povis trovi la vojon	¿Por qué no pudiste encontrar el camino?
Kial vi ne povis kompreni lin	¿Por qué no pudiste entenderlo?
Mi ne povis veni akurate ĉar neniu buso trafikis.	No pude llegar a tiempo porque no pasaba ningún autobús.
Mi ne trovis la vojon ĉar mi ne havis urbomapon.	No pude encontrar el camino porque no tenía un plano.
Mi ne povis kompreni lin ĉar la muziko estis tro laŭta.	No pude entenderlo porque la música estaba demasiado alta.
Mi devis preni taksion.	Tuve que coger un taxi.
Mi devis aĉeti urbomapon.	Tuve que comprar un plano (de la ciudad).
Mi devis malŝalti la radiricevilon.	Tuve que apagar la radio.

La negativajn vortojn oni ne tradukas en la gepatran lingvon

Legante, la plurlingvuloj senkonscie tradukas en sian gepatran lingvon. Tio aŭtomate okazas, do la legantoj tion ne rimarkas. Eblus diri ke la cerbo funkcias kiel samtempa tradukisto. Sed ĝi ne ĉion tradukas! Esploro montris ke la cerbo havas enkonstruitan filtrilon. Tiu filtrilo decidas pri tio, kio tradukendas. Kaj ŝajnas kvazaŭ la filtrilo ignorus iujn vortojn. La negativajn vortojn oni ne tradukas en la gepatran lingvon. Por sia eksperimento, la esploristoj elektis denaskajn ĉinparolantojn. Ĉiuj subjektoj parolis la anglan kiel duan lingvon. La subjektoj devis taksi plurajn anglajn vortojn. Tiuj vortoj havis malsamajn emociajn enhavojn. Temis pri pozitivaj, negativaj kaj neŭtralaj terminoj. Dum la subjektoj legis la vortojn, ilia cerbo estis analizita. Tio signifas ke la esploristoj mezuris la cerban aktivecon. Ili povis tiuokaze ekkompreni kiel la cerbo laboras. Kiam vortoj tradukatas, difinitaj signaloj estigatas. Ili indikas ke la cerbo aktivas. Sed la subjektoj montris neniun aktivecon kaze de la negativaj vortoj. Nur la pozitivaj aŭ neŭtralaj terminoj tradukatis. La esploristoj ankoraŭ ne scias la kialon de tio. Teorie, la cerbo devus egale trakti ĉiujn vortojn. Sed povas esti ke la filtrilo mallonge kontrolas ĉiun vorton. Tiu analizatas dum ĝi plu legatas en la dua lingvo. Kiam vorto estas negativa, la memoro estas blokita. Alidirite, ĝi ne povas apogiĝi sur la gepatralingva vorto. La homoj povas tre senteme reagi al la vortoj. La cerbo eble volas protekti ilin kontraŭ emociaj ŝokoj…